9/2015
Thua cả số lượng và chất lượng
Số liệu từ Văn phòng Thư ký dịch vụ một cửa về xuất khẩu gạo Campuchia cho biết, 7 tháng đầu năm nay, Campuchia xuất khẩu được 312.300 tấn gạo. So về con số tuyệt đối thì sản lượng xuất khẩu gạo của Campuchia chỉ bằng 1/10 của Việt Nam. Nhưng xét về mức độ tăng trưởng, xuất khẩu gạo của Campuchia đã tăng 53% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi gạo xuất khẩu của Việt Nam lại giảm.
Gạo Việt thua Campuchia
Xét trên cả quá trình tham gia thị trường, Việt Nam đã có 20 năm tham gia thị trường xuất khẩu gạo, Campuchia mới chỉ có 5 năm. Thế nhưng, gạo Campuchia đến nay đã có mặt ở 53 quốc gia khác nhau, và đã len lỏi được vào thị trường của các quốc gia khó tính như Mỹ, các nước EU. Hiệp tại, EU đang chiếm tới 60% lượng gạo xuất khẩu của Campuchia.
Trong khi đó Việt Nam vẫn chỉ quanh quẩn với 10 thị trường chủ yếu là các nước có thu nhập trung bình và thấp thuộc châu Á, châu Phi.
Tờ Nhịp cầu đầu tư cho biết, trong khi Việt Nam hiện vẫn chủ yếu chỉ xuất khẩu gạo trắng thì Campuchia còn xuất khẩu gạo thơm (gạo chất lượng cao) với tỉ lệ xấp xỉ gạo trắng, trên 44%. Cùng loại gạo trắng và bán cùng thời điểm, gạo Campuchia vẫn luôn có giá cao hơn gạo Việt Nam từ 30-50 USD/tấn.
Campuchia đã gần như đuổi kịp Thái Lan khi có tới 8 thương hiệu để trình làng tại Hội chợ Thương mại Lương thực tổ chức ở Bangkok vào năm ngoái. Đặc biệt, 2014 là năm thứ 3 liên tiếp gạo lài Campuchia hay còn gọi là Phka Romdoul được bình chọn là loại gạo ngon nhất thế giới. Còn Việt Nam vẫn chưa có thương hiệu gạo riêng cho mình.
Xét về thứ bậc, cách thức tổ chức sản xuất, kinh doanh đều cho thấy Campuchia đã có thành quả vượt trội hơn hẳn Việt Nam. Từ một nước xếp cuối cùng bảng danh sách về xuất khẩu gạo, Campuchia đã bứt phá và trở thành đối thủ của Việt Nam.
Đạt được kết quả này là nhờ ngay từ khâu tổ chức sản xuất, cho tới tiêu thụ Campuchia đã có những bước đi bài bản, hiệu quả.
Thay vì đi vào số lượng như Việt Nam, ngay từ khi bắt đầu xuất khẩu, Campuchia đã chú trọng đến vấn đề chất lượng. Dù mỗi năm Campuchia chỉ đạt khoảng 3 tấn/ha, bằng 1/5 so với năng suất của Việt Nam. Nhưng gạo Campuchia lại thơm ngon, cho giá trị cao vượt trội. Đơn cử, gạo thơm Phka Malis của Campuchia hiện được bán với giá 890 USD/tấn, trong khi gạo thơm Việt Nam bán chỉ từ 650-670 USD/tấn.
Trong đó, gạo organic (gạo sạch) không sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học còn được bán đến 1.375 USD/tấn.VN có 20 năm XK gạo, Campuchia có 5 năm nhưng gạo Campuchia đã có mặt ở 53 quốc gia, còn gạo Việt Nam chỉ có 10.
Thấp thỏm
Cái mà Việt Nam không thể làm được thì Campuchia đã làm được là sản xuất lúa gạo theo chuỗi giá trị cộng thêm việc làm thị trường rất tốt. Đây là thế mạnh vừa đem lại lợi ích cho người nông dân, vừa tiết kiệm thời gian, chi phí nhưng vẫn đảm bảo lợi nhuận cao.
Đặc biệt, tháng 5/2014, Campuchia đã sáp nhập 3 cơ quan trong ngành gạo để lập ra Hiệp hội Gạo. Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia xuất khẩu gạo. Việc này đã loại bỏ những cạnh tranh tốn kém không đáng có giữa các cơ quan quản lý, đồng thời giúp xác định rõ ràng hơn về mục tiêu chung và tạo ra tiếng nói thống nhất để tiếp thị, vận động cho gạo Campuchia.
Còn ở Việt Nam thì vẫn trung thành với hình thức bán hàng qua trung gian, chưa tiếp cận nhà phân phối trực tiếp. Việt Nam lại dựa nhiều vào những thị trường có hợp đồng Chính phủ như Philippines, Malaysia, Indonesia... Vì thế, khi các nước này giảm nhập khẩu gạo, Việt Nam bị bế tắc về đầu ra.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), năm 2014 dù trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, nhưng xuất khẩu gạo của cả nước đạt 7,5 triệu tấn, trong đó có khoảng 1 triệu tấn xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc. Hiện còn khoảng nửa triệu tấn gạo (đã ký hợp đồng năm 2014) dự kiến sẽ xuất hết đầu năm nay. Năm qua, những thị trường chính xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn là Trung Quốc (chiếm hơn 30%), Philippines (chiếm khoảng 22%); tiếp đó là thị trường châu Phi, Malaysia, Indonesia…
Với chính sách biên giới “đóng mở phập phù” của Trung Quốc, nhiều khả năng lượng gạo Việt Nam xuất sang nước này năm 2015 sẽ giảm so năm ngoái.
Tại các thị trường truyền thống Việt Nam ở Đông Nam Á như Indonesia, Philippines, Malaysia, nhu cầu nhập khẩu năm 2015 dự báo khoảng 4,5 triệu tấn. Tuy nhiên, để đứng vững ở thị trường này, gạo Việt Nam tiếp tục phải cạnh tranh với đối thủ trực tiếp là Thái Lan.
Theo VFA, châu Phi là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam, nhưng từ năm 2014, Việt Nam đã mất đến 60% thị phần ở thị trường này, do cạnh tranh của gạo Thái Lan và Ấn Độ (đặc biệt nguồn gạo giá rẻ từ Thái Lan). Năm 2015, khả năng Thái Lan sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị trường này do lợi thế tồn kho lớn và giá cạnh tranh.
Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) cũng đánh giá, dù kim ngạch xuất khẩu 4 tháng đầu năm có tăng nhưng gạo trắng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Châu Phi đang giảm mạnh, cả năm 2014 là 60%, dự báo năm nay 2015 sẽ giảm hơn 40%.
Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh phải thừa nhận: “Các nước sản xuất gạo lớn trên thế giới như Ấn Độ, Thái Lan và ngay cả Campuchia cũng đang cạnh tranh trực tiếp về giá với gạo Việt Nam. Lợi thế về giá của gạo Việt Nam có nhưng đang bị dồn vào thế phải cạnh tranh ở các thị trường xuất khẩu truyền thống lẫn thị trường trung lập (còn dư địa cạnh tranh). Thị trường Trung Quốc, Philipines, Châu Phi vốn tiêu thụ từ 30 – 50% gạo Việt Nam nhưng gạo Việt cũng đang bị cạnh tranh rất mạnh bởi các đối thủ trên".
Tình trạng trên theo ông Tuấn Anh đang khiến lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường này giảm mạnh.
Không những bị cạnh tranh về thị trường, gạo Việt còn liên tục bị ép giá, dù bán thấp vẫn trượt hợp đồng.
Với mức giá chào bán 417 đô la Mỹ/tấn, mức giá bỏ thầu thấp nhất trong số 3 ứng viên tham dự, gồm Việt Nam, Thái Lan và Campuchia nhưng gạo Việt vẫn trượt cơ hội để cung cấp 100.000 tấn gạo (loại 25% tấm) cho Philippines.
Trong khi Thái Lan và Campuchia lần lượt đưa ra mức giá 418 và 464 đô la Mỹ/tấn.
Đây không phải lần đầu gạo Việt bị ép giá. Nhưng chính sách mua rẻ, bán rẻ là nguyên nhân khiến gạo Việt gặp khó trên thị trường thế giới. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến người dân luôn gặp khó khăn, phải bỏ ruộng đi làm thuê.
An An (tổng hợp)
No comments:
Post a Comment